Zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej

Większość przedsiębiorców jak i osób fizycznych podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu różnego rodzaju osiąganych dochodów. Powstaje pytanie czy aby wszyscy, którzy osiągają dochody są zobowiązani do opłacania składki zdrowotnej? Okazuje się, że istnieje wąska grupa osób, które mogą korzystać ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej.

Kto jest zobowiązany do opłacania składki zdrowotnej

Na mocy art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 zwanej dalej ustawą o ubezpieczeniu zdrowotnym) ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają m.in.

1. pracownicy,
2. rolnicy, ich domownicy, pomocnicy rolników,
3. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (także uzyskujący dodatkowe źródło przychodu w wysokości umożliwiającej opłacanie z działalności wyłącznie składki zdrowotnej),
4. osoby fizyczne świadczące usługi na podstawie umów cywilnoprawnych czy wykonujące pracę nakładczą,
5. osoby pobierające emeryturę lub rentę, osoby w stanie spoczynku pobierające uposażenie lub uposażenie rodzinne oraz osoby pobierające uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o takim samym charakterze,
6. osoby pobierające świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu,
7. osoby pobierające świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,
8. studenci i doktoranci niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
9. bezrobotni niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
10. wiele pozostałych osób.

Jak widać z powyższego osobami objętymi ubezpieczeniem zdrowotnym są przedsiębiorcy prowadzący działalność czy to jednoosobowo, czy to jako wspólnicy spółek osobowych.

Pamiętając o art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230) ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby fizyczne prowadzące działalność objęte ubezpieczeniami społecznymi. Zatem podleganie pod ubezpieczenia społeczne w przypadku przedsiębiorców automatycznie powoduje podleganie pod ubezpieczenie zdrowotne.

Osoba fizyczna prowadząca działalność (według ustawy o SUS) podlegająca składce zdrowotnej to nie tylko JDG ale także osoba fizyczna prowadząca działalność jako wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej (komplementariusza), jednoosobowej spółki z o.o. czy to jako akcjonariusz prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług. Z kolei w ustawie o NFZ prawodawca wprost wymienił jako osobę podlegającą ubezpieczeniu zdrowotnemu emerytów i rencistów z tytułu otrzymywanych świadczeń emerytury i renty.

Przedsiębiorca na ryczałcie a zwolnienie z obowiązku opłacania składki zdrowotnej

Okazuje się, iż nie wszyscy przedsiębiorcy będą zobowiązani do opłacania składki zdrowotnej. Jedną z grup przedsiębiorców zwolnionych z obowiązku opłacania składki zdrowotnej to przedsiębiorcy prowadzący działalność opodatkowaną ryczałtem i jednocześnie posiadający umowę o pracę. Kolejny warunek to limit maksymalnych zarobków zarówno z umowy o pracę jak i z działalności na ryczałcie. Jak to dokładnie wygląda?

Ustawodawca postawił konkretne warunki. Jak mówi art. 82 ust. 9b ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana przez pracownika w (rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych):

1. jeżeli z umowy o pracę osiąga on wynagrodzenie nie wyższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w dniu 1 stycznia danego roku oraz
2. uzyskuje on poza etatem dodatkowe przychody z działalności gospodarczej, które są opodatkowane ryczałtem oraz
3. te dodatkowe przychody z działalności gospodarczej są nie wyższe niż 50% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku.

Minimalne wynagrodzenie w roku 2024 wynosi:

• od stycznia do czerwca 2024r. – 4242 brutto zł.
• od lipca do grudnia 2024r. – 4.300 zł brutto.

Emeryt albo rencista prowadzący działalność gospodarczą a składka zdrowotna

Jedną z osób obowiązkowo podlegających ubezpieczeniu zdrowotnemu jest emeryt albo rencista. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 16 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym gdy osoba fizyczna posiada uprawnienie do pobierania emerytury albo renty wówczas jest to obowiązkowy tytuł do objęcia jej obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym.

Z drugiej strony wykonywanie działalności gospodarczej jest także tytułem objętym obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego. Pamiętając o art. 82 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym, jeżeli ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (wspomniany wyżej w art. 66 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym), wówczas składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Jednakże w tym samym przepisie w ust. 8 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym prawodawca wprowadza pewien wyjątek.

Wyjątek ten mówi o braku obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne przez osobę, której świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego – działalności gospodarczej (także z ulgą na start), w przypadku gdy osoba ta:

1. uzyskuje dodatkowe przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub
2. opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

W praktyce oznacza to, iż jeżeli emeryt (albo rencista) pobierający emeryturę prowadzi działalność gospodarczą typu JDG to nie będzie miał obowiązku opłacania składki zdrowotnej z działalności gospodarczej (także w okresie trwania 6-miesięcznej ulgi na start) jeżeli:

1. jego świadczenie emerytalne (lub rentowe) nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (od stycznia do czerwca 2024r. – 4242 brutto zł a od lipca do grudnia 2024r. – 4.300 zł brutto), oraz
2. osiągane przychody z działalności nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (1.777,46 zł albo 1.780,64 zł od marca 2024r. w zależności od ostatecznego wskaźnika waloryzacji) lub opłaca on podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Powyższe oznacza, iż także wspólnik spółki cywilnej który jest emerytem albo rencistą prowadzącym działalność właśnie jako wspólnik danej spółki cywilnej będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej działalności, jeżeli:

1. jego świadczenie emerytalne (lub rentowe) nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (od stycznia do czerwca 2024r. – 4242 brutto zł a od lipca do grudnia 2024r. – 4.300 zł brutto), oraz
2. należny udział w przychodzie z działalności spółki cywilnej nie przekroczy miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (1.777,46 zł albo 1.780,64 zł od marca 2024r. w zależności od ostatecznego wskaźnika waloryzacji).

Niepełnosprawny przedsiębiorca a składka zdrowotna

Jak już wyżej wspomniano tytułem do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym jest działalność gospodarcza. Co jednak w przypadku, gdy przedsiębiorca jest niepełnosprawny i posiada orzeczenie o niepełnosprawności?

Nawiązując do art. 82 ust. 9 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym - składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana przez osobę zaliczoną do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego – działalności gospodarczej, w przypadku gdy osoba ta:

1. uzyskuje przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub
2. opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Powyższe oznacza, iż niepełnosprawny przedsiębiorca, który posiada orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności będzie zwolniony z opłacania składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej działalności w przypadku, gdy:

1. osiągane przychody z działalności nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (1.777,46 zł albo 1.780,64 zł od marca 2024r. w zależności od ostatecznego wskaźnika waloryzacji) lub opłaca on podatek dochodowy w formie karty podatkowej, lub
2. opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Na koniec warto wspomnieć, iż na mocy art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 zwanej dalej ustawą o SUS) obowiązkiem podlegania pod ubezpieczenia społeczne objęte są osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące. Z kolei jak mówi art. 8 ust. 6 ustawy o SUS za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in.:

1. osoby fizyczne prowadzące działalność typu JDG,
2. wspólników spółki cywilnej,
3. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
4. wspólników spółki jawnej,
5. wspólników spółki komandytowej,
6. wspólników spółki partnerskiej,
7. akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług,
8. komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej.

To oznacza, iż ww. wspólnicy przy spełnieniu wcześniej wspomnianych warunków będą mogli korzystać ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej jako przedsiębiorca emeryt albo rencista czy też niepełnosprawny przedsiębiorca, a w niektórych przypadkach jako pracownik prowadzący działalność na ryczałcie.

Autor:

Krzysztof Ulicki