Zwrot nadpłaty składki zdrowotnej wynikającej z rocznego rozliczenia i nie tylko

U wielu podatników w wyniku rocznego rozliczenia składki zdrowotnej powstanie nadpłata w rocznej składce zdrowotnej.

Podatnicy obligatoryjnie sporządzający roczne rozliczenie składki zdrowotnej

W nawiązaniu do art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350 zwanej dalej ustawą o SUS) oraz art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 zwanej dalej ustawą o NFZ) m.in. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, którzy są uprawnieni do opodatkowania uzyskiwanych przychodów z działalności wybraną formą opodatkowania:

1. podatek liniowy lub
2. skalę podatkową lub
3. ryczałt ewidencjonowany

- obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Podatnicy, którzy wybierają jedną z ww. form opodatkowania są jednocześnie zobligowani do corocznego sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

Nowi podatnicy nie mogą wybrać formy opodatkowania kartą podatkową. Natomiast podatnicy, którzy stosują kartę podatkową nie mają obowiązku sporządzania rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

U podatników, którzy wybrali podatek liniowy, lub skalę podatkową, lub ryczałt ewidencjonowany i dokonali rocznego rozliczenia składki zdrowotnej może pojawić się roczna składka zdrowotna do dopłaty albo wręcz nadpłata w tej składce. Co wtedy?

Nadpłata składki zdrowotnej wynikająca z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2024r. podatnicy sporządzają w zeznaniu DRA składanym za okres 04/2025r. w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność samodzielnie oraz jako wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz w RCA składanym z DRA w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność samodzielnie, ale z pracownikami, zleceniobiorcami lub z osobami współpracującymi.

Co w sytuacji, kiedy w wyniku rocznego rozliczenia składki zdrowotnej wystąpiła nadpłata rocznej składki zdrowotnej?

Przedsiębiorca w takiej sytuacji ma dwie drogi.

Zwrot nadpłaty w składce zdrowotnej wynikającej z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej

Pierwsza droga polega na złożeniu wniosku RZS-R, który pojawi się automatycznie w PUE ZUS po jednym lub dwóch dniach po wysłaniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej (deklaracji ZUS DRA albo ZUS DRA i RCA za okres 04/2025r. w którym owe rozliczenie musi być sporządzone). Mówi o tym art. 81 ust. 2m ustawy o NFZ.

Wniosek RZS-R służy do ubiegania się o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej, ale wynikającej tylko z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

Jeżeli podatnik chce się ubiegać o nadpłatę w składkach ZUS z okresu bieżącego (lub z okresu przeszłego na skutek dokonanej korekty lub z innych przyczyn) to składa wniosek RZS-P.

We wniosku RZS-R podstawowe dane jak identyfikatory podatkowe, nazwy, dane adresowe ZUS uzupełni automatycznie.

W sposób automatyczny ZUS powinien także uzupełnić stosowaną formę opodatkowania w roku, za który sporządzane jest roczne rozlicznie składki zdrowotnej oraz dochód (przychód) za rok rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Tak samo kwota nadpłaty w rocznej składce zdrowotnej powinna już widnieć na drugiej stronie wniosku RZS-R.

Jedyną rzeczą jaką musi dopisać podatnik (na drugiej stronie wniosku) to numer konta bankowego na który ma zostać przelana nadpłata rocznej składki zdrowotnej.

Może to być rachunek bankowy:

1. prowadzony w Polsce lub
2. rachunek bankowy założony w państwie członkowskim UE/EFTA.

W obu przypadkach rachunek bankowy musi być zgłoszony do ZUS za pomocą:

• CEIDG - jednoosobowa działalność, wspólnik spółki cywilnej, 
• NIP-7 – wspólnik spółki jawnej, wspólnik spółki partnerskiej.

Po złożeniu wniosku RZS-R podatnikowi pozostaje oczekiwać na zwrot kwoty nadpłaty w składce zdrowotnej.

ZUS po weryfikacji konta płatnika (sprawdzeniu czy widnieją zaległości) dokona zwrotu nadpłaty składki zdrowotnej nie później niż w terminie 3 miesięcy licząc od upływu terminu do złożenia zeznania rocznego PIT, a więc najpóźniej do dnia 01.08.2025r.

Pozostawienie na koncie ZUS nadpłaty w składce zdrowotnej wynikającej z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej

Podatnik wcale nie musi ubiegać się o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej. Ma możliwość pozostawienia tej nadpłaty na swoim koncie rozliczeniowym w ZUS. Co wtedy?

W przypadku niezłożenia wniosku RZS-R w terminie do dnia 2 czerwca 2025r. przy jednoczesnym braku zaległości z tytułu składek ZUS lub z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych kwota zwrotu nadpłaty składki zdrowotnej podlega rozliczeniu na koncie rozliczeniowym płatnika w ZUS.

Rozliczenie to nastąpi do końca roku, w którym podatnik złożył roczne rozliczenie składki zdrowotnej, z której wynika kwota nadpłaty. Jeżeli podatnik pozostawi kwotę nadpłaty składki zdrowotnej za 2024r. na swoim koncie ZUS (nie złoży wniosku RZS-R o zwrot nadpłaty) kwota ta zostanie rozliczona do końca 2025r. na poczet przyszłych zobowiązań w składkach ZUS (jeżeli oczywiście nie ma zaległości).

ZUS może odmówić zwrotu kwoty nadpłaty ze składki zdrowotnej

ZUS po przeanalizowaniu sytuacji podatnika w niektórych okolicznościach może odmówić zwrotu kwoty nadpłaty składki zdrowotnej wynikającej z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

Dzieje się tak dlatego, gdy na koncie rozliczeniowym podatnika w ZUS widnieją zaległości w składkach ZUS albo niezwrócone świadczenia do ZUS pobrane przez podatnika z tytułu ubezpieczeń społecznych.

Innym przypadkiem mogą być błędy w podstawie zdrowotnej czy składce zdrowotnej widniejące w deklaracjach ZUS za rok składkowy czy w deklaracji, w której występuje roczne rozliczenie składki zdrowotnej. Może też nastąpić sytuacja, w której podatnik otrzymał już kwotę nadpłaty składki zdrowotnej, ale ZUS uzna, iż wprowadził go w błąd.  Musi on wtedy zwrócić otrzymaną kwotę nadpłaty składki zdrowotnej w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji o obowiązku opłacenia należności.

Należy podkreślić, iż odmowa zwrotu przez ZUS nadpłaty składki zdrowotnej następuje w drodze decyzji wydanej przez ZUS, udostępnionej w formie dokumentu elektronicznego na profilu PUE ZUS podatnika.

Od decyzji odmownej wydanej przez ZUS podatnikowi przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1568) dla postępowań w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Autor:

Krzysztof Ulicki

Źródła:

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163) [z dnia 22.05.2025].

Ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 776) [z dnia 22.05.2025].

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497) [z dnia 22.05.2025].

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146) [z dnia 22.05.2025].

Ustawa z dnia 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1568) [z dnia 22.05.2025].