Korekta rocznego rozliczenia składki zdrowotnej

Wszyscy zobowiązani przedsiębiorcy złożyli już roczne rozliczenie składki zdrowotnej. U niektórych płatników mogły wystąpić błędy, które zostały wykryte przez ZUS, choć w niektórych przypadkach sam przedsiębiorca zorientował się, że popełnił pomyłkę.

W jaki sposób dokonać korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej? Na co należy szczególnie uważać? Do kiedy można dokonać korekty?

Którzy przedsiębiorcy obowiązkowo sporządzają roczne rozliczenie składki zdrowotnej

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350 zwanej dalej ustawą o SUS) oraz art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 zwanej dalej ustawą o NFZ) m.in. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, którzy mogą wybrać jedną z trzech poniżej wymienionych form opodatkowania są zobligowani do corocznego sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej:

1. podatek liniowy lub
2. skalę podatkową lub
3. ryczałt ewidencjonowany.

Należy podkreślić, iż roczne rozliczenie składki zdrowotnej sporządzają w danym roku także przedsiębiorcy, którzy rozpoczęli w poprzednim roku prowadzenie działalności gospodarczej, czyli nie prowadzili jej przez pełen rok kalendarzowy.

Termin rocznego rozliczenia składki zdrowotnej upłynął w dniu 20 maja 2025r.

Dla przypomnienia osobami fizycznymi prowadzącymi działalność, którzy mogą wybrać formę opodatkowania skalę podatkową albo podatek liniowy (zobligowani do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej) są:

1. osoby fizyczne samodzielnie prowadzące działalność gospodarczą (z pracownikami, zleceniobiorcami lub bez),
2. wspólnicy (osoby fizyczne) spółki cywilnej,
3. wspólnicy (osoby fizyczne) spółki jawnej,
4. wspólnicy (osoby fizyczne) spółki partnerskiej.

Z kolei osobami fizycznymi prowadzącymi działalność, którzy mogą wybrać formę opodatkowania ryczałt ewidencjonowany (zobligowani do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej) są:

1. osoby fizyczne samodzielnie prowadzące działalność gospodarczą (z pracownikami, zleceniobiorcami lub bez),
2. wspólnicy (osoby fizyczne) spółki cywilnej,
3. wspólnicy (osoby fizyczne) spółki jawnej.

Jedynie przedsiębiorcy korzystający z karty podatkowej jako formy opodatkowania działalności nie mają obowiązku sporządzania rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Warto też przypomnieć, iż nowi podatnicy nie mogą wybrać formy opodatkowania kartą podatkowa. Stosować ją mogą tylko podatnicy, którzy kontynuują prowadzenie działalności.

Po dokonaniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej może się okazać, iż zostało ono błędnie sporządzone albo są innego rodzaju błędy występujące w deklaracjach miesięcznych obejmujących rok składkowy, za który jest sporządzone roczne rozliczenie.

Korekta rocznego rozliczenia składki zdrowotnej i jej przyczyny

Korekta rocznego rozliczenia składki zdrowotnej prowadzi do ustalenia prawidłowej postawy rocznej składki zdrowotnej jak i samej rocznej składki zdrowotnej.

Przyczyn korekty może być bardzo wiele. Wśród najpopularniejszych można wymienić:

• zmiana wysokości dochodu (skala podatkowa, podatek liniowy) z działalności będącego podstawą obliczenia składki zdrowotnej,
• zmiana wysokości przychodu z działalności (w ryczałcie) i przyrównywanie progów przychodowych, od których zależna jest podstawa i składka zdrowotna,
• błędy natury rachunkowej rzutujące na nieprawidłową roczną podstawę i roczną składkę zdrowotną,
• nieprawidłowe ustalone składki ZUS społeczne przedsiębiorcy, które są odliczane od dochodu lub wliczane w koszty firmy,
• mylnie wskazana forma opodatkowania,
• zmiana formy opodatkowania nie od początku rok tylko w trakcie roku z uwagi na późniejsze uzyskanie pierwszego przychodu,
• nieprawidłowa kwota należnych składek zdrowotnych do zapłaty w ciągu roku składkowego,
• wiele innych przyczyn.

Warto podkreślić, iż określenie nieprawidłowego dochodu lub przychodu w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej może mieć wiele przyczyn m.in.:

• błędnie ustalona kwota przychodów oraz kosztów z działalności,
• odliczenie strat podatkowych z lat ubiegłych, których nie wolno odliczać na etapie ustalania składki zdrowotnej
• odliczenie ulg od dochodu, których nie wolno odliczać na etapie ustalania składki zdrowotnej,
• błędne odliczenie składek ZUS społecznych,
• odliczenie błędnych składek ZUS społecznych,
• nie ujęcie różnic remanentowych,
• nie ujęcie dochodu ze zbycia środków trwałych,
• ujęcie przychodów i kosztów z okresu zawieszenia działalności,
• ujęcie przychodów i kosztów z okresu zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym,
• ujęcie przychodów i kosztów z okresu zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej (zwolnienia z ubezpieczenia zdrowotnego) z wyjątkiem przychodów zwolnionych z podatku dochodowego na podstawie korzystania z ulgi seniorów, dla rodzin wielodzietnych czy ulgi abolicyjnej,
• ujęcie przychodów i kosztów z okresu niepodlegania ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu w Polsce,
• ujęcie w działalności wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów,
• inne przyczyny.

ZUS w swoich wyjaśnieniach na temat korekty rocznego rozliczenia określił, iż są szczególne przypadki, w których podatnik ma obowiązek dokonać na bieżąco korekty błędnych deklaracji ZUS. Przypadki te przedstawiono w poniższej tabeli.

Warto wspomnieć o jednej istotnej kwestii. ZUS informuje, iż bieżąca korekta deklaracji ZUS jest konieczna także w przypadku zmiany formy opodatkowania w trakcie roku.

W 2022r. możliwa była zmiana formy opodatkowania w trakcie roku (zmiana także wstecz). Aktualnie nie ma takiej możliwości poza wyjątkiem w postaci likwidacji aktualnej działalności i otwarciu nowej, dla której wybrano inną formę opodatkowania. Niemniej w tej sytuacji są to dwa okresy prowadzenia działalności, czyli okres do zamknięcia firmy, w których stosowano inne formę opodatkowania i okres od otwarcia nowej firmy do końca roku, w którym stosowana (lub nie) inną formę opodatkowania.

Poza powyższym nie ma możliwości zmiany formy opodatkowania w trakcie roku. Nawet, gdy przedsiębiorca w nowym roku uzyska przychód np. w połowie roku to ma obowiązek złożenia oświadczenia o zmianie formy opodatkowania do 20-go dnia miesiąca następnego po miesiącu uzyskania pierwszego przychodu w trakcie tego nowego roku. Niemniej ustawodawca mówi wyraźnie tylko od terminie złożenia oświadczenia, które powiadamia, iż np. w połowie roku podatnik informuje o zmianie formy opodatkowania, ale ze skutkiem od początku roku.

W takim wypadku przedsiębiorca powinien nie czekać a od nowego roku obliczać składkę zdrowotną według nowej, wybranej formy opodatkowania. Bez znaczenia pozostaje fakt, że oświadczenie o zmianie formy prześle np. w połowie roku, bo w połowie roku uzyska pierwszy przychód z działalności. Jeżeli jednak popełnił błąd w postaci naliczania składki zdrowotnej od początku roku według niezmienionej formy opodatkowania to oczywiście musi na bieżąco dokonać korekty wszystkich deklaracji ZUS z nieprawidłową formą opodatkowania.

Którzy przedsiębiorcy są zobligowani do korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej

Obowiązek sporządzenia korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej dotyczy przedsiębiorcy, który:

1. jest zobligowany do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej i złożył te rozliczenie, oraz
2. stwierdził błąd w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej albo błąd został stwierdzony przez ZUS.

Sposoby przeprowadzenia korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej

Na skutek złożenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej u podatnika może wystąpić obowiązek dopłaty składki zdrowotnej albo nadpłata składki zdrowotnej. To, co wynikło z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej jest o tyle ważne, że determinuje dalsze postępowanie w sprawie złożenia ewentualnej korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

Prawodawca na powyższym gruncie w art. 81 ust. 2y ustawy o NFZ wskazuje dwa kluczowe terminy przekazania korekt rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

ZUS w swoich wyjaśnieniach na temat korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej informuje, że gdy przedsiębiorca dokonuje korekty zeznania rocznego za poprzedni rok:

• PIT-28 - ryczałt,
• PIT-36 – skala podatkowa,
• PIT-36L – podatek liniowy

- w którym poprawia przychody, koszty z działalności gospodarczej to ma także obowiązek skorygować złożone roczne rozliczenie składki zdrowotnej na ubezpieczenie zdrowotne.

Przykład 1

Przedsiębiorca stosujący ryczałt jako formę opodatkowania przychodów z działalności uwzględnił błędny przychód za okres 11 / 2024r. oraz 12 / 2024r.

Złożył już zeznanie roczne PIT-28 za 2024r. oraz roczne rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r.

Przedsiębiorca w takim wypadku ma obowiązek skorygować zeznanie roczne PIT-28 oraz miesięczne deklaracje ZUS za okres 11,12 / 2024r. jak i roczne rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r.

Przykład 2

Przedsiębiorca stosujący skalę podatkową jako formę opodatkowania przychodów z działalności skorygował koszty uzyskania przychodu w (korekcie) w zeznaniu rocznym PIT-36 za 2024r.

Złożył już roczne rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r.

Przedsiębiorca w takim wypadku ma obowiązek dokonania korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r.

Przykład 3

Przedsiębiorca stosujący ryczałt jako formę opodatkowania przychodów z działalności stosował w 2024r. wysokość miesięcznych składek zdrowotnych na podstawie przychodu za 2023r. wykazanego w zeznaniu rocznym PIT-28 za 2023r.

W 2025r. musiał dokonać korekty zeznania PIT-28 za 2023r. z uwagi na błędny przychód za okres 12/2023r.

W takim wypadku przedsiębiorca ma obowiązek dokonania korekty deklaracji ZUS za okres 12/2023r. oraz rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2023r.

Przykład 4

Przedsiębiorca stosujący podatek liniowy jako formę opodatkowania przychodów z działalności skorygował jeden przychód w (korekcie) w zeznaniu rocznym PIT-36L za 2024r.

Złożył już roczne rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r.

Przedsiębiorca w takim wypadku ma obowiązek dokonania korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r.

Nadpłata lub niedopłata powstała po korekcie rocznego rozliczenia składki zdrowotnej

Przedsiębiorca, który złoży korektę rocznego rozliczenia składki zdrowotnej otrzyma w wyniku jej złożenia:

1. nadpłatę składki zdrowotnej,
2. niedopłatę składki zdrowotnej.

Należy podkreślić, iż gdy przedsiębiorca decyduje się na zwrot nadpłaty wynikający z korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej to ma on obowiązek rozliczenia tego zwrotu:

• w przypadku stosowania ryczałtu – zwiększając przychody wykazane w zeznaniu rocznym złożonym za rok, w którym zwrot nadpłaty składki zdrowotnej wpłynął na konto bankowe przedsiębiorcy,
• w przypadku stosowania podatku liniowego – poprzez korektę kosztów in minus o kwotę otrzymanej nadpłaty składki zdrowotnej w miesiącu jej otrzymania (składka zdrowotna była księgowana w kosztach uzyskania przychodu).

Z kolei, gdy na skutek korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej wyjdzie dopłata składki zdrowotnej wówczas:

• w przypadku stosowania ryczałtu – zmniejszając przychody o 50% dopłaty składki zdrowotnej, w miesiącu, w którym została uregulowana,
• w przypadku stosowania podatku liniowego – zwiększając koszty o dopłatę składki zdrowotnej, w miesiącu, w którym została uregulowana (suma zapłaconych składek zdrowotnych w roku 2024 wraz z dopłatą nie może przekroczyć rocznego limitu składki zdrowotnej – 11 600 zł w roku 2024, a jeżeli przekroczy to kwota nadwyżki zapłaconej składki zdrowotnej ponad 11 600 zł nie stanowi kosztu uzyskania przychodu).

U przedsiębiorców stosujących skalę podatkową jako formę opodatkowania przychodów z działalności nie ma możliwości odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej (w tym dopłaty składki zdrowotnej) ani nie dolicza się zwrotu z nadpłaty składki zdrowotnej do podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Końcowo należy przypomnieć, iż niedokonanie korekty rocznego rozliczenia składki zdrowotnej może być obarczone karą grzywny wraz z ewentualnymi odsetkami od zaległości czy dodatkową opłatą sankcyjną (niekiedy stosowaną przez ZUS) w wysokości do 100% należnych a nieopłaconych składek.

Autor:

Krzysztof Ulicki

Źródła:

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163).

Ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 776).

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497).

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146).

Wyjaśnienia ZUS

Ustawa z dnia 29.08.1997 - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111)