Podatnicy stosujący skalę podatkową, podatek liniowy albo ryczałt, jako formę opodatkowania przychodów z działalności mają obowiązek ustalić i obliczyć po zakończeniu roku składkowego wysokość podstawy i składki zdrowotnej za cały rok.
|
Spis treści:
- Którzy podatnicy stosujący ryczałt mają obowiązek ustalenia rocznej składki zdrowotnej
- Roczne rozliczenie składki zdrowotnej u podatników na ryczałcie
|
Którzy podatnicy stosujący ryczałt mają obowiązek ustalenia rocznej składki zdrowotnej
W nawiązaniu do art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350 zwanej dalej ustawą o SUS) ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu (społecznym) podlegają m.in. osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność.
Takimi osobami są osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność w formie:
- jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie z pracownikami lub bez,
- wspólnika spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej,
- wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług; komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej.
Pierwsze wymienione wyżej dwie grupy uzyskują przychody z działalności gospodarczej, do których stosuje się formy opodatkowania skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt. To te grupy będą zobligowanego do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Natomiast w tym miejscu należy podkreślić, kto konkretnie będzie mógł wybrać ryczałt.
|
UWAGA!
Ryczałt jako formę opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności mogą wybrać osoby fizyczne prowadzące działalność, jako:
- jednoosobową działalność prowadzoną samodzielnie czy to z pracownikami czy bez,
- wspólnik spółki cywilnej (wszyscy wspólnicy będące osobami fizycznymi muszą wybrać ryczałt),
- wspólnik spółki jawnej (wszyscy wspólnicy będące osobami fizycznymi muszą wybrać ryczałt).
|
Ostatnia wyżej wymieniona trzecia grupa uzyskuje przychody z działalności w formie zysków z udziałów. Do tego rodzaju przychodów nie można zastosować powyżej wymienionych trzech form opodatkowania a należy je opodatkować zgodnie z zasadami opodatkowania udziałów w zyskach. Ta grupa nie sporządza rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.
Ponadto w myśl art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 zwanej dalej ustawą o NFZ) ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają także osoby fizyczne prowadzące działalność, które korzystają z okresowego zwolnienia z opłacania składek ZUS społecznych. Mowa tu np. o uldze na start, którą mogą wybrać jednoosobowe działalności oraz wspólnicy spółki cywilnej.
Osoby fizyczne prowadzące działalność i korzystające z ulgi na start także mają obowiązek rocznego rozliczenia składki zdrowotnej (tak samo osoby fizyczne korzystające z ulgi ZUS preferencyjny czy ulgi Mały ZUS Plus).
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej u podatników na ryczałcie
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej u podatników na ryczałcie dokonuje się za miniony (poprzedni) rok składkowy w deklaracji ZUS DRA w przypadku przedsiębiorców jednoosobowych bez pracowników (osób współpracujących) albo ZUS RCA składanym z ZUS DRA, jeżeli przedsiębiorca zatrudnia pracowników (współpracowników).
W ryczałcie rok składkowy jest taki sam jak rok kalendarzowy, a więc w 2025r. podatnicy stosujący ryczałt obliczają roczną składkę zdrowotną za rok składkowy trwający od 01.01.2024r. do 31.12.2024r.
|
UWAGA!
Ostateczny termin sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r. jak i wniesienia ewentualnej dopłaty, to 20 maja 2025r.
Ostateczny termin złożenia wniosku RZS-R o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej za 2024r., jeżeli wystąpi, to 2 czerwca 2025r. |
Wysokość należnej składki zdrowotnej za poprzedni rok składkowy u podatników na ryczałcie ustala się jako iloczyn stawki 9% oraz podstawy obliczenia składki zdrowotnej zwanej dalej podstawą składki zdrowotnej.
Pierwszą rzeczą jest, więc ustalenie podstawy składki zdrowotnej za poprzedni rok składkowy.
Sposób ustalania rocznej podstawy składki zdrowotnej został przez prawodawcę określony w art. 81 ust. 2e ustawy o NFZ. Zaprezentowano go w poniżej tabeli.
| Roczna podstaw składki zdrowotnej z działalności gospodarczej u podatników stosujących opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w zależności od progu przychodów z tej działalności |
| Progi przychodów |
Sposób ustalenia rocznej podstawy składki zdrowotnej u podatników na ryczałcie |
| Do 60 000 zł |
Iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej nie przekroczyły w tym okresie kwoty 60 000 zł |
| Powyżej 60 000 zł do 300 000 zł |
Iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i 100 % kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej przekroczyły w tym okresie kwotę 60 000 zł i nie przekroczyły kwoty 300 000 zł |
| Powyżej 300 000 zł |
Iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej przekroczyły w tym okresie kwotę 300 000 zł. |
Aby ustalić roczną podstawę zdrowotną podatnik wpierw musi ustalić przez ile miesięcy w poprzednim roku prowadził działalność oraz przez ile miesięcy w poprzednim roku podlegał pod ubezpieczenie zdrowotne.
Do liczby miesięcy podlegania pod ubezpieczenie zdrowotne w poprzednim roku nie zalicza się okresów, w których podatnik nie podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu m.in.:
- korzystał ze zwolnień z obowiązku opłacania składki zdrowotnej,
- zawiesił działalność,
- korzystał ze zwolnienia z podatku,
- nie podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu z innych przyczyn.
W następnym kroku podatnik ustala wielkość przychodu z działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy (składkowy).
Do tego przychodu w myśl art. 81 ust. 2zd ustawy o NFZ podatnik nie bierze pod osiągniętych przychodów z działalności przychodów za okres:
- zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej,
- nieprowadzenia działalności,
- zawieszenia działalności,
- zwolnienia ze zryczałtowanego podatku dochodowego,
Podkreślenia wymaga również fakt, iż od przychodu za poprzedni rok (na cele obliczenia miesięcznej, ale i rocznej składki zdrowotnej) podatnik nie może odliczyć strat podatkowych z 5 ostatnich lat. Straty te mogły powstać, jeżeli w ciągu 5 ostatnich lat podatnik stosował inną formę opodatkowania niż ryczałt czy karta podatkowa a następnie zmienił na ryczałt.
Po potrąceniu kwoty wynikających z ww. kategorii przychodów podatnik może przystąpić do pomniejszenia uzyskanego przychodu o zapłacone składki ZUS społeczne według schematu poniżej.
| Przychody z działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy (składkowy) |
| – (minus) |
| Opłacone składki ZUS społeczne dotyczące tylko przedsiębiorcy oraz osoby współpracującej (nie pracowników, zleceniobiorców) |
| = |
| Przychód z działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy (składkowy) pomniejszony o składki ZUS społeczne dotyczące przedsiębiorcy, osoby współpracującej |
Tak obliczony przychód podatnik porównuje do progów przychodów z tabeli poniżej.
| Podstawy do obliczenia składki zdrowotnej za 2024r. w podziale na progi przychodu z działalności |
| Przychód z działalności za poprzedni rok |
Podstawa do obliczenia składki zdrowotnej za poprzedni rok (2024) |
Stawka składki zdrowotnej |
Obliczona składka zdrowotna za 2024r.
9% z rocznej podstawy |
| Ilość miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu x % przeciętnego wynagrodzenia |
Roczna podstawa zdrowotna |
| Do 60 000 zł |
12 x 4 660,71 zł (60% x 7 767,85 zł) |
55 928,52 zł |
9% |
5 033,57 zł |
| Ponad 60 000 zł, ale nie więcej niż 300 000 zł |
12 x 7 767,85 zł (100% x 7 767,85 zł) |
93 214,20 zł |
8 389,28 zł |
| Ponad 300 000 zł |
12 x 13 982,13 zł (180% x 7 767,85 zł) |
167 785,56 zł |
15 100,70 zł |
Należy dodać, iż przeciętne wynagrodzenie, które brane jest pod uwagę przy obliczaniu rocznej podstawy składki zdrowotnej za 2024r. stanowi przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2023r. w kwocie 7 767,85 zł.
Dla przypomnienia kwotę miesięcznej składki zdrowotnej u podatników na ryczałcie przedstawiono w poniższej tabeli.
| Wysokość miesięcznej składki zdrowotnej u podatników na ryczałcie w 2024r. |
| Łączny przychód od początku roku, pomniejszony o zapłacone składki ZUS społeczne przedsiębiorcy |
Miesięczna składka zdrowotna w 2024r. |
| Do 60 000 zł |
419,46 zł |
| Ponad 60 000 zł do 300 000 zł |
699,11 zł |
| Ponad 300 000 zł |
1 258,39 zł |
Przykład 1
Podatnik prowadzi działalność gospodarczą, z której przychody opodatkowuje ryczałtem ewidencjonowanym. Przychód za 2024r. pomniejszony o zapłacone składki ZUS społeczne wyniósł 220 000 zł. Podatnik w poprzednim roku prowadził działalność przez 12 miesięcy.
Za 4 miesiące prowadzenia działalności podatnik uregulował sumę składek zdrowotnych w kwocie – 1 677,84 zł (4 m-cy x 419,46 zł).
Za pozostałe 8 miesięcy prowadzenia działalności podatnik uregulował sumę składek zdrowotnych w kwocie – 5 592,88 zł (8 m-cy x 699,11 zł).
Suma należnych składek zdrowotnych za cały 2024r. wyniosła 1 677,84 zł + 5 592,88 zł = 7 270,72 zł.
Po sporządzeniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej okazało się, iż kwota rocznej składki zdrowotnej za 2024r. wyniosła 8 389,28 zł (drugi próg à 93 214,20 zł x 9%).
Podatnik będzie musiał dopłacić 1 118,56 zł (8 389,28 zł - 7 270,72 zł).
Przykład 2
Podatnik prowadzi działalność gospodarczą, z której przychody opodatkowuje ryczałtem ewidencjonowanym. Przychód za 2024r. pomniejszony o zapłacone składki ZUS społeczne wyniósł 160 000 zł. Podatnik w poprzednim roku prowadził działalność przez okres 9 miesięcy z uwagi na zawieszenie działalności.
Za 3 miesiące prowadzenia działalności podatnik uregulował sumę składek zdrowotnych w kwocie – 1 258,38 zł (3 m-cy x 419,46 zł).
Za pozostałe 6 miesięcy prowadzenia działalności podatnik uregulował sumę składek zdrowotnych w kwocie – 4 194,66 zł (6 m-cy x 699,11 zł).
Suma należnych składek zdrowotnych za cały 2024r. wyniosła 1 258,38 zł + 4 194,66 zł = 5 453,04 zł.
Po sporządzeniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej okazało się, iż kwota rocznej składki zdrowotnej za 2024r. wyniosła 8 389,28 zł. W jaki sposób ustalił to podatnik:
- 9 m-cy x 7 767,85 zł (100% x 7 767,85 zł - drugi próg) = 69 910,65 zł
- 69 910,65 zł x 9% = 6 291,96 zł
Podatnik będzie musiał dopłacić 838,92 zł (6 291,96 zł – 5 453,04zł).
Przykład 3
Podatnik prowadzi działalność gospodarczą od lipca 2024r. Przychody z tej działalności opodatkowuje ryczałtem ewidencjonowanym. Przychód za rok rozpoczęcia działalności o pomniejszony o zapłacone składki ZUS społeczne wyniósł 59 000 zł. Podatnik w poprzednim roku prowadził, zatem działalność jedynie przez okres 6 miesięcy z uwagi na zawieszenie działalności.
Za 6 miesięcy prowadzenia działalności podatnik uregulował sumę składek zdrowotnych w kwocie – 2 516,76 zł (6 m-cy x 419,46 zł).
Po sporządzeniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej okazało się, iż kwota rocznej składki zdrowotnej za 2024r. wyniosła 8 389,28 zł. W jaki sposób ustalił to podatnik:
- 6 m-cy x 4 660,71 zł (60% x 7 767,85 zł – pierwszy próg) = 27 964,26 zł
- 27 964,26 zł x 9% = 2 516,78 zł
Podatnik będzie musiał dopłacić 2 grosze (2 516,78 zł – 2 516,76 zł).
Na koniec należy podkreślić, iż gdy podatnik zauważy błędy w przesłanym rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej za 2024r., wówczas jest zobowiązany do przesłania korekty:
- deklaracji ZUS DRA albo RCA i DRA za miesiące, w który popełnił błąd, oraz
- deklaracji ZUS DRA albo RCA i DRA, w której zostało sporządzone pierwotne roczne rozliczenie składki zdrowotnej (za okres 04/2025r.)
Termin na złożenie ww. korekty w ZUS to 01.07.2025r., jeżeli podatnik nie składał wniosku o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej (RZS-R) a jeżeli złożył wówczas korektę tę podatnik składa do dnia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej.
Autor:
Krzysztof Ulicki
Źródła:
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163) [z dnia 16.05.2025].
Ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 776) [z dnia 16.05.2025].
Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497) [z dnia 16.05.2025].
Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146) [z dnia 16.05.2025].
https://stat.gov.pl/ [z dnia 16.05.2025].
