Czynny żal to narzędzie, z którego niejednokrotnie korzystają podatnicy czy to prowadzący działalność gospodarczą czy to nie prowadzący żadnej działalności gospodarczej.
Czynny żal ma określone skutki prawne. Jak w praktyce posługiwać się tym narzędziem? O tym i nie tylko opowiedziano w poniższej publikacji.
|
Spis treści:
- Czym jest czynny żal
- Złożenie czynnego żalu
- Przykłady
|
Czym jest czynny żal
Nawiązując do rozdziału 2 ustawy z dnia 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2023 r. poz. 654 zwanej dalej Kodeksem Karnym Skarbowym) czynny żal umożliwia (nie we wszystkich przypadkach) uniknięcie kary z tytułu popełnionego przestępstwa skarbowego, wykroczenia skarbowego (czynu zabronionego) jeżeli podatnik (sprawca, jeden ze sprawców) zawiadomił o popełnieniu tego czynu zabronionego właściwy organ skarbowy.
|
UWAGA!
Złożenie czynnego żalu jednak w innym urzędzie skarbowym niż właściwy nie pozbawia jego skuteczności. O tym decydują przesłanki wymienione w dalszej części publikacji. |
Złożenie czynnego żalu
Czynny żal można złożyć:
- w formie papierowej,
- elektronicznie,
- ustnie do protokołu.
Najlepszym rozwiązaniem dla celów dowodowych jest sporządzenie czynnego żalu w formie pisemnej.
Czynny żal może być złożony przez osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, będące podatnikami, płatnikami podatków i składek ZUS, inkasentami podatków i składek ZUS, które:
- popełniły przestępstwa skarbowe, wykroczenia skarbowe,
- uczestniczyły w popełnieniu przestępstwa skarbowego, wykroczeniu skarbowym
|
UWAGA!
Warunkiem złożenia skutecznego czynnego żalu jest wypełnienie łącznie wszystkich poniższych przesłanek:
- faktycznie nastąpiło popełnienie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,
- jeszcze przed złożeniem czynnego żalu podatnik uregulował zaległość podatkową o czym wspomniał w czynnym żalu,
- podatnik przekazał do właściwego urzędu skarbowego czynny żal,
- kilka dni po złożeniu czynnego żalu podatnik składa zaległe deklaracje (jeżeli miał obowiązek je złożyć).
|
Czynny żal nie będzie skuteczny, jeżeli podatnik złoży go w momencie kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.
Czynny żal nie będzie też skuteczny, jeżeli organ ściągania rozpoczął już czynności służbowe, a konkretnie przeszukania, czynności sprawdzające lub kontrolę zmierzającą do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
Przykłady
Przykład 1
Podatnik (osoba fizyczna) zwolniony z VAT nie złożył w terminie deklaracji VAT-8 za okres 05/2024r. z uwagi na to, iż nie wiedział, że należy w ogóle ją złożyć. Podatnik wcześniej zarejestrował się tylko do transakcji VAT-UE (za pomocą formularza VAT-R) a konkretnie do dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
W takim wypadku jako podatnik zwolniony podmiotowo z VAT nawet jeżeli w danym miesiącu nie dokona żadnych transakcji WNT to i tak ma obowiązek złożyć zerową deklarację VAT-8.
W takim wypadku podatnik kilka dni po 25 czerwca 2024r. kiedy zorientował się o tym zdarzeniu:
- złożył najpierw czynny żal do urzędu skarbowego właściwego ze względu na swój adres zamieszkania,
- kilka dni później złożył elektronicznie zerową deklarację VAT-8 za okres 05/2024r. do urzędu skarbowego jak w punkcie 1.
Urząd skarbowy jeszcze nie zdążył zgromadzić dowodów wobec niezłożenia ww. deklaracji. Przedsiębiorca zachował wszystkie zasady skutecznego złożenia czynnego żalu.
Wobec tych okoliczności uniknie kary wobec popełnienia czynu zabronionego.
Przykład 2
Podatnik (osoba fizyczna) nieprowadząca działalności gospodarczej usunęła z systemu twój e-PIT przygotowane przez urząd skarbowy zeznanie roczne PIT-37.
Osoba ta chciała samodzielnie złożyć owe zeznania roczne. Jednakże uległa wypadkowi samochodowemu.
Dnia 20.05.2024r. osoba ta:
- złożyła czynny żal do urzędu skarbowego właściwego ze względu na swój adres zamieszkania,
- kilka dni później złożyła elektronicznie deklarację PIT-37 za rok 2023r. do urzędu skarbowego jak w punkcie 1.
Jeżeli urząd skarbowy jeszcze nie zdążył zgromadzić dowodów wobec niezłożenia ww. deklaracji to czynny żal będzie skuteczny.
Przykład 3
Podatnik (osoba fizyczna) nieprowadząca działalności gospodarczej uzyskała w roku 2023 dochód ze sprzedaży papierów wartościowych, kryptowalut, innych pochodnych instrumentów finansowych.
W usłudze twój e-PIT nie miała jednak przygotowanego przez urząd skarbowy zeznania rocznego PIT-38 za 2023r.
W pierwszych dniach maja 2024r. osoba ta
- złożyła czynny żal do urzędu skarbowego właściwego ze względu na swój adres zamieszkania,
- kilka dni później złożyła elektronicznie deklarację PIT-38 za rok 2024r. do urzędu skarbowego jak w punkcie 1.
Prawdopodobnie urząd skarbowy jeszcze nie zdążył zgromadzić dowodów wobec niezłożenia ww. zeznania rocznego. Wobec tego czynny żal powinien być skuteczny.
Przykład 4
Podatnik (osoba fizyczna) nieprowadząca działalności gospodarczej złożyła zeznanie roczne PIT-37 za 2023r. w ustawowym terminie. Jednakże wpisała tam kwotę ulgi rehabilitacyjnej do której w ogóle nie miała uprawnienia.
Podatnik powinien niezwłocznie złożyć czynny żal, w którym poinformuje o tym fakcie do urzędu skarbowego właściwego ze względu na swój adres zamieszkania.
Jeżeli urząd skarbowy jeszcze nie zdążył zgromadzić dowodów wobec niezłożenia ww. deklaracji to czynny żal będzie skuteczny.
Przykład 5
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług na rzecz kontrahentów z UE nie składała comiesięcznych informacji podsumowujących VAT-UE pomimo tego, iż miała obowiązek.
Przedsiębiorca powinien jak najszybciej złożyć:
- czynny żal w którym wymieni wszystkie niezłożone informacje podsumowujące VAT-UE do urzędu skarbowego właściwego ze względu na swój adres zamieszkania,
- kilka dni później elektronicznie wszystkie zaległe informacje podsumowujące VAT-UE do urzędu skarbowego jak w punkcie 1.
Jeżeli urząd skarbowy jeszcze nie zdążył zgromadzić dowodów wobec niezłożenia ww. informacji podsumowujących VAT-UE to czynny żal będzie skuteczny.
Przykład 6
Spółka jawna będąca czynnym podatnikiem VAT omyłkowo przez cały 2023 rok odliczała 100% podatku VAT od wydatków eksploatacyjnych dotyczących samochodu osobowego używanego w firmie. Samochód ten nie został zgłoszony do urzędu skarbowego jako używany tylko do działalności gospodarczej a więc spółka miała prawo do odliczania 50% podatku VAT naliczonego z faktur zakupu za ww. wydatki.
Spółka powinna w tym wypadku:
- złożyć czynny żal, w którym wymieni okresy i dokumenty wraz z kwotami niesłusznie odliczonego podatku VAT do urzędu skarbowego właściwego ze względu na adres siedziby spółki,
- złożyć korekty ewidencji i deklaracji JPK_V7X za wszystkie okresy w których odliczono zawyżoną kwotę podatku VAT od wydatków eksploatacyjnych dot. samochodu osobowego.
Urząd skarbowy wyznaczy spółce termin zapłaty zaległości w podatku VAT za poszczególne okresy błędnego odliczania podatku VAT wraz z odsetkami.
Jeżeli spółka jawna dokona zaległych płatności sprawa powinna być zamknięta.
Przykład 7
Przedsiębiorca zakupił prywatnie używany samochód osobowy na podstawie umowy kupna-sprzedaży z dnia 22.04.2024r. o wartości 30.000 zł.
Przedsiębiorca zapomniał o tym, że w terminie 14 dni od daty umowy powinien złożyć deklarację PCC-3 oraz zapłacić należny podatek PCC-3.
Przedsiębiorca powinien niezwłocznie:
- zapłacić zaległy podatek PCC-3 wraz z należnymi odsetkami,
- złożyć czynny żal do urzędu skarbowego właściwego ze względu na swój adres zamieszkania (poinformować w nim, że podatek PCC-3 już został zapłacony),
- kilka dni później złożyć zaległą deklarację PCC-3 do urzędu skarbowego jak w punkcie 1.
Jeżeli urząd skarbowy jeszcze nie zdążył zgromadzić dowodów wobec niezłożenia ww. deklaracji to czynny żal będzie skuteczny.
Przykład 8
Spółka z o.o. powstała na mocy umowy spółki z dnia 30.04.2024r. Wspólnicy zapomnieli, iż w imieniu spółki w terminie 14 dni od daty umowy powinni złożyć deklarację PCC-3 oraz zapłacić należny podatek PCC-3.
Osoba reprezentująca spółkę z o.o. powinna niezwłocznie:
- zapłacić zaległy podatek PCC-3 wraz z należnymi odsetkami,
- złożyć czynny żal do urzędu skarbowego właściwego ze względu na swój adres zamieszkania (poinformować w nim, że podatek PCC-3 już został zapłacony),
- kilka dni później złożyć zaległą deklarację PCC-3 do urzędu skarbowego jak w punkcie 1.
Jeżeli urząd skarbowy jeszcze nie zdążył zgromadzić dowodów wobec niezłożenia ww. deklaracji to czynny żal będzie skuteczny.
Przykład 9
Osoba fizyczna nabyła w spadku po ojcu m.in. nieruchomość mieszkalną. Córka założyła postępowanie sądowe. Prawomocne postanowienie sądu zostało wydane dnia 20.05.2024r. Córka zapomniała złożyć do urzędu skarbowego zeznanie SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku sądu.
W takiej sytuacji spadkobierczyni pozostało złożyć formularz SD-3 jednak termin jego złożenia także minął (miesiąc od powstania obowiązku podatkowego).
W tej sytuacji spadkobierczyni powinna jak najszybciej:
- złożyć wpierw czynny żal do urzędu skarbowego ze względu na adres położenia nieruchomości mieszkalnej,
- nie dalej niż kilka dni później wysłał papierową deklarację SD-3 do tego samego urzędu skarbowego, do którego składała czynny żal,
Jeżeli urząd skarbowy jeszcze nie zdążył zgromadzić dowodów wobec niezłożenia ww. deklaracji to czynny żal będzie skuteczny.
Przykład 10
Osoba fizyczna nabyła w spadku od brata dziadka środki pieniężne po ojcu. Spadkobierca założył postępowanie sądowe. Prawomocne postanowienie sądu zostało wydane dnia 17.05.2024r. Spadkobierca miał obowiązek złożyć do właściwego urzędu skarbowego zeznanie SD-3 w ciągu miesiąca od ww. dnia uprawomocnienia się wyroku sądu.
Jednakże nie dopełnił tego obowiązku.
W takim wypadku spadkobierca powinien jak najszybciej:
- złożyć czynny żal do urzędu skarbowego ze względu na adres zamieszkania spadkobiercy,
- nie dalej niż kilka dni później złożyć papierowo lub elektronicznie deklarację SD-3 do tego samego urzędu skarbowego do którego składała czynny żal.
Jeżeli urząd skarbowy jeszcze nie zdążył zgromadzić dowodów wobec niezłożenia ww. deklaracji to czynny żal będzie skuteczny.
Autor:
Krzysztof Ulicki
