Przedsiębiorcy w toku prowadzenia działalności gospodarczej nabywają różnego rodzaju towary, materiały czy też środki trwałe. Sprzedawcy, od których dokonują nabycia to firmy, ale i osoby fizyczne nieprowadzące żadnej działalności. Występują w związku z tym sytuacje, w których nabywca musi zapłacić podatek PCC od niektórych zakupów firmowych? O co dokładnie chodzi?
|
Spis treści:
- Przedmiot opodatkowania podatkiem PCC
- Nabycie towarów handlowych nie zawsze będzie opodatkowane podatkiem PCC
- Nabycie towarów handlowych i nie tylko a PCC
- Nabycie towarów handlowych i nie tylko od osoby fizycznej prowadzącej działalność nierejestrowaną a PCC
|
Przedmiot opodatkowania podatkiem PCC
Podatek PCC to dość specyficzny rodzaj zobowiązania podatkowego, bowiem zobowiązanym do zapłaty nie jest sprzedawca a nabywca albo w niektórych przypadkach obie strony transakcji.
Zgodnie z art. 1 ust. 4 ustawy z dnia 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 295 zwanej dalej ustawą o PCC) opodatkowaniu podatkiem PCC podlegają niektóre czynności cywilnoprawne, jeżeli ich przedmiotem są:
- rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium RP
- rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku, gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium RP.
Jakie to czynności? Przedstawiono je w poniższej tabeli.
| Czynności cywilnoprawne podlegające opodatkowaniu podatkiem PCC |
| Lp. |
Typ |
| 1. |
Umowa sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych |
| 2. |
Umowa pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko, co do gatunku |
| 3. |
Umowa darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy |
| 4. |
Umowa dożywocia |
| 5. |
Umowa o dział spadku oraz umowa o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat |
| 6. |
Ustanowienie hipoteki |
| 7. |
Ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności |
| 8. |
Umowa depozytu nieprawidłowego |
| 9. |
Umowa spółki |
Należy podkreślić, iż opodatkowaniu podatkiem PCC podlegają także zmiany powyżej wymienionych umów, ale tylko w przypadku, gdy zmiana ta skutkuje podwyższeniem podstawy opodatkowania podatkiem PCC.
|
UWAGA!
Podstawa opodatkowania podatkiem PCC przy umowie kupna sprzedaży to wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. |
Co ciekawe opodatkowaniu podatkiem PCC podlegają również orzeczenia sądów, w tym również polubownych oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne.
Nabycie towarów handlowych nie zawsze będzie opodatkowane podatkiem PCC
Przy analizie konieczności opodatkowania podatkiem PCC w pierwszej kolejności należy wspomnieć o pewnej podstawowej zasadzie.
|
UWAGA!
W nawiązaniu do art. 2 pkt 4 ustawy o PCC opodatkowaniu podatkiem PCC nie podlegają czynności cywilnoprawne:
- w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem VAT,
- jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT (zwolnienie przedmiotowe lub podmiotowe),
- niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT - Dostawa towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy VAT
- z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość (lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość) lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach. |
Jeżeli więc nabywca kupuje towar handlowy (materiał) na cele prowadzonej działalności to nie ma obowiązku zapłaty podatku PCC z tytułu tego nabycia, jeżeli otrzyma od sprzedawcy fakturę dokumentującą daną sprzedaż:
- opodatkowaną podatkiem VAT (na zasadach ogólnych, VAT-MARŻA, WNT, import towarów), lub
- zwolnioną z VAT (przedmiotowo lub podmiotowo), lub
- niepodlegającą opodatkowaniu VAT (np. transakcje wewnątrz grupy VAT).
Można by rzec, jeśli dany zakup towarów handlowych, materiałów jest objęty ustawą o VAT to nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem PCC. Jeżeli jednak tak nie jest nabywca będzie zobowiązany do zapłaty podatku PCC.
Nabycie towarów handlowych i nie tylko a PCC
Niekiedy może się zdarzyć, że nabywca będzie zobowiązany do zapłaty podatku PCC z tytułu zakupu towarów handlowych, materiałów, ale także wyposażenia czy środków trwałych do firmy. Taka sytuacja wystąpi, gdy przedsiębiorca dokona zakupu od konsumenta, czyli osoby fizycznej nieprowadzącej działalności. Jeżeli więc przedsiębiorca kupi od takiej osoby przykładowo samochód osobowy do firmy na podstawie umowy kupna – sprzedaży to wartość przedmiotu tej umowy będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem PCC.
Jeżeli przedsiębiorca kupi od konsumenta towary handlowe na podstawie umowy kupna – sprzedaży to wartość tych towarów (przedmiotu umowy) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem PCC.
Zobowiązanym do zapłaty podatku PCC będzie przedsiębiorca – nabywca.
|
UWAGA!
Nabywca (przedsiębiorca) dokonujący zakupu od osoby fizycznej (konsumenta) rzeczy ruchomych na podstawie umowy kupna sprzedaży ma obowiązek:
- złożenia deklaracji PCC-3, w której wykaże przedmiot nabycia, jego wartość, stawkę podatku PCC i wysokość podatku PCC do zapłaty,
- zapłaty podatku PCC-3 wynikający z powyższej deklaracji
- w ciągu 14 dnia od dnia dokonania czynności nabycia (najczęściej data umowy kupna sprzedaży), jeżeli wartość rzeczy ruchomej przekracza kwotę 1 000 zł. |
Jeżeli jednak wartość przedmiotu nabycia nie przekracza sumy 1 000 zł wtedy nabywca nie ma obowiązku ani składania deklaracji PCC-3 ani zapłaty podatku PCC.
|
UWAGA!
Stawka podatku PCC z tytułu umowy kupna towarów handlowych, materiałów, środków trwałych i innych rzeczy ruchomych jaką musi zastosować nabywca to 2% od wartości nabytej rzeczy ruchomej. |
Nabycie towarów handlowych i nie tylko od osoby fizycznej prowadzącej działalność nierejestrowaną a PCC
Wielu przedsiębiorców zadaje sobie pytanie, co w przypadku, gdy przedsiębiorca nabywa towar handlowy, materiał lub środek trwały od osoby fizycznej prowadzącej działalność nierejestrowaną? Czy taki zakup będzie podlegał PCC?
Wszystko zależy od tego czy osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną a dokładnie sprzedaż, którą prowadzi korzysta z opodatkowania VAT lub ze zwolnienia z VAT.
Osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną jest jak najbardziej objęta ustawą o VAT a sprzedażą prowadzoną przez nią w ramach działalności nierejestrowanej będzie:
- podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli osoba ta zarejestruje się dobrowolnie lub obowiązkowo, jako czynny podatnik VAT, albo
- korzystać ze zwolnienia z opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli osoba ta nie ma obowiązku lub nie chce dobrowolnie dokonać rejestracji, jako czynny podatnik VAT.
Zgodnie bowiem z art. 15 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2025 r. poz. 775 zwanej dalej ustawą o VAT) podatnikami objętymi ustawą o VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Natomiast działalnością gospodarczą w świetle ustawy o VAT jest wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, która obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Definicja ta jest bardzo szeroka i nie ma nigdzie mowy o tym, aby działalność ta dotyczyły tylko działalności zarejestrowanej w rejestrze CEIDG czy KRS. Tak, więc zakup towaru handlowego, materiału lub środka trwałego od osoby fizycznej prowadzącej działalność nierejestrowaną nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem PCC z uwagi na to, iż sprzedawca korzysta ze zwolnienia z VAT albo opodatkuje VAT realizowaną sprzedaż.
Potwierdza to m.in. stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wyrażone w interpretacji indywidualnej z dnia 29.08.2024r. o sygn. 0111-KDIB3-3.4012.300.2024.2.AW – „(…) Odnosząc się do powyższego stwierdzić należy, że usługi, które zamierza Pan świadczyć w ramach działalności nierejestrowanej (spełniając warunki określone w ustawie Prawo przedsiębiorców) stanowią działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Tym samym, jest Pan podatnikiem w rozumieniu tej ustawy.
Niemniej jednak, pomimo że świadcząc usługi, będzie Pan podatnikiem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku VAT, jednak korzysta Pan ze zwolnienia podmiotowego, gdyż wartość sprzedaży (proporcjonalnie) nie przekroczy 200 000 zł i nie wykonuje Pan czynności opisanych w art. 113 ust. 13 ustawy. Ponadto nie powstał też u Pana dotychczas obowiązek ewidencjonowania sprzedaży na kasie rejestrującej ze względu na wysokość obrotu ani nie wykonuje i nie zamierza wykonywać Pan czynności wskazanych w § 4 rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących – zatem nie ma Pan obowiązku wystąpienia o nadanie numeru identyfikacji podatkowej. (…)”.
Autor:
Krzysztof Ulicki
Źródła:
Ustawa z dnia 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 295) [z dnia 07.08.2025].
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2025 r. poz. 775) [z dnia 07.08.20225].
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163) [z dnia 07.08.2025].
Ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 776) [z dnia 07.08.2025].
Ustawa z dnia 6.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236) [z dnia 07.08.2025].
