Mechanizm podzielonej płatności proponowane zmiany od 2023 roku

Proponowana nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług będzie już trzecim etapem projektu SLIM VAT. Głównym celem serii zmian legislacyjnych to chęć unowocześnienia, uproszczenia i dostosowania do specyfiki krajowej (duży udział sektora MŚP) podatku od towaru i usług. Tym razem modyfikacje obejmą w dużym stopniu mechanizm podzielonej płatności (tzw. split payment).

Co to jest split payment?

Od 1 listopada 2019 r. zaczęły obowiązywać przepisy nakładające obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności przy sprzedaży towarów oraz usług, które są objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia (np. sprzedaż odpadów czy surowców wtórnych) albo solidarną odpowiedzialnością nabywcy (np. dostawa paliw). Split payment polega na płatności za towary albo usługi na dwa różne konta. Kwotę netto należy wpłacić na rachunek bankowy dostawcy, a kwotę podatku VAT na dedykowany rachunek VAT. Specjalne konto jest automatycznie tworzone przez bank do każdego konta rozliczeniowego przedsiębiorstwa.

Mechanizm podzielonej płatności miał ograniczyć możliwości oszustw podatkowych przez ułatwienie śledzenia płatności i zabezpieczenie środków pieniężnych. Podobne rozwiązania wdrożono w innych państwach Unii Europejskiej albo są planowane.

Wady split payment

Split payment naraża przedsiębiorstwa na utratę płynności. Dla mikro- oraz małych i średnich przedsiębiorstw VAT należny stanowił istotną część finansowania bieżącej działalności operacyjnej. Wynikało to z regulowania podatku VAT w następnym miesiącu po powstaniu zobowiązania podatkowego. W konsekwencji przedsiębiorstwa musiały przekształcić plany finansowe i zwiększyć intensywność zarządzania finansami. Mimo niektórych rozwiązań, które miały ograniczyć brak płynności (np. przyspieszony zwrot podatku), split payment był czynnikiem wpływającym negatywnie na płynność finansową. W celu uwzględniania specyfiki polskiej gospodarki wdrażane są rozwiązania dostosowujące podatek VAT do sprzyjania rozwojowi mniejszych przedsiębiorstw.

SLIM VAT 3 – jakie zmiany w podzielonej płatności?

Zgodnie z projektem ustawy rozszerzony zostanie katalog podatków i opłat, które będą mogły być regulowane środkami z rachunku VAT. Zmiana ta ma wejść od 1 stycznia 2023 roku. Do tej pory z rachunku VAT można było regulować na rachunek urzędu skarbowego:

• podatek VAT,
• podatek CIT,
• podatek PIT,
• podatek akcyzowy,
• należności celne
• oraz odsetki za zwłokę od tych należności.

Przyjęcie nowelizacji pozwoli na płatność z rachunku VAT za:

• podatek od niektórych kopalin (miedzi i srebra),
• podatek od sprzedaży detalicznej (tzw. podatek od supermarketów),
• opłaty od środków spożywczych (tzw. podatek cukrowy),
• zryczałtowany podatek od wartości sprzedanej produkcji (dot. przedsiębiorstw okrętowych),
• podatku tonażowego,
• tzw. podatku od małpek,
• oraz odsetek za zwłokę od tych należności.

Zmiany obejmą również grupy VAT. Od 1 lipca 2022 roku przedsiębiorstwa powiązane finansowo (rozumiane jako co najmniej 50% udziału kapitałowego jednego z podatników w obu spółkach), mogą rozliczać podatek VAT wspólnie. Do tej pory stan prawny nie pozwalał na przepływ środków między rachunkami VAT w ramach grupy VAT. Za zapłatę podatków grupy VAT zobowiązany był przedstawiciel grupy. Jednak nie mógł on regulować zobowiązań podatkowych z kont innych spółek należących do grupy. Dzień po podpisaniu ustawy (1-dniowe vacatio legis) możliwy będzie przelew środków z rachunku VAT między grupą VAT.

Uproszczenia dla większej ilości działań

Proponuje się również uproszczenie uwolnienia od odpowiedzialności „osoby trzecie” po otrzymaniu płatności na rachunek VAT. Do tej pory uwolnienie następowało po płatności na rachunek VAT dostawcy towarów/usług albo przez zwrócenie płatności na rachunek VAT podatnika, który dokonał płatności. Przy zmianie faktora jest to czasochłonne i wydłuża uzyskanie środków. W konsekwencji do katalogu sposobów na uwolnienie się od odpowiedzialności dodaje się przelew na rachunek VAT instytucji finansowej, która jest wskazana w umowie o nabyciu wierzytelności.

Projektodawca postuluje również zwiększenie motywacyjnej roli obniżonej stawki przy zachowaniu zgodnym z oczekiwaniami organu podatkowego. Aktualnie przy błędach w rozliczeniu podatku VAT, jeśli nie złożono korekty do dnia stwierdzenia nieprawidłowości, dodatkowe zobowiązanie podatkowe wynosiło 30% kwoty, a jeśli złożono korektę 20%. Jeżeli do dnia stwierdzenia nieprawidłowości dokonano wpłaty zobowiązania podatkowego, sankcja wynosiła 15%.

Różnica ta nie była istotna, zwłaszcza przy dużych kwotach należności. Dlatego postanowiono zwiększyć różnice. Jeśli dokona się korekty przed dniem stwierdzenia błędu, sankcja wynosi 10% i jeśli dokona się zapłaty zobowiązania 5%. Ta zmiana będzie retroaktywna (lex retro non agit), ponieważ jest korzystna dla podatników i zwiększa motywacyjną rolę zapisu. Obniżone sankcje będzie dotyczyć postępowań wszczętych i niezakończonych na dzień podpisania ustawy.

Źródła:

• https://podatki.gazetaprawna.pl/vat/artykuly/8364356,split-payment-mpp-kiedy-obowiazkowy-komisja-europejska.html
• https://www.podatki.biz/artykuly/podatki-2023-mechanizm-podzielonej-platnosci-przed-waznymi-zmianami_16_50962.htm

Autor: Łukasz Stachurski