Czy w 2023 Split payment jest obowiązkowy?

Kilka lat temu wprowadzono najpierw dobrowolność a potem w niektórych przypadkach obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności. Miał to być sposób na ograniczenie luki VAT w przypadku sprzedaży pewnych towarów lub usług. Czy w 2023 roku mechanizm split payment jest nadal obowiązkowy?

 

Czym jest mechanizm split payment

Mechanizm split payment to przede wszystkim opłacenie otrzymanej od przedsiębiorcy faktury poprzez komunikat przelewu udostępniony w bankowości elektronicznej.

Jeżeli przedsiębiorca – nabywca, na którego wystawiono fakturę opłaca ją za pomocą mechanizmu split payment to:

1. kwota netto z faktury (część lub całość) jest pobierana z konta firmowego nabywcy i przelewana na konto firmowe sprzedawcy,
2. kwota VAT z faktury (część lub całość) jest pobierana z konta VAT nabywcy i przelewana na konto VAT sprzedawcy.

Zatem zapłata otrzymanej faktury dokonywana przez nabywcę zanim trafi do sprzedawcy jest rozdzielona na kwotę netto oraz kwotę VAT z faktury i trafia na odpowiednie konta sprzedawcy.

 

 

UWAGA: Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności wymaga, aby przedsiębiorca – sprzedawca jak i przedsiębiorca - nabywca posiadali założony rachunek firmowy w walucie polskiej.

 

 

Zapłata za pomocą mechanizmu split payment może być dokonywana tylko z rachunku firmowego i z rachunku VAT przypisanego do danej firmy. Nie może być dokonywana z rachunku prywatnego czy z innych rachunków.

 

 

UWAGA: Rachunek VAT tworzony jest automatycznie dla każdej firmy, która założyła rachunek firmowy niezależnie od jej statusu VAT.

 

 

Stosowanie mechanizmu split payment w 2023 roku nadal obowiązuje niemniej w pewnych sytuacjach należy go stosować obowiązkowo a w pewnych dobrowolnie.

 

Kto może stosować mechanizm split payment

Płatność za otrzymaną fakturę za pomocą split payment może dokonywać:

1. nabywca będący czynnym podatnikiem VAT, który otrzymał krajową fakturę z doliczonym podatkiem VAT,
2. nabywca będący podatnikiem zwolnionym z VAT (podmiotowo lub przedmiotowo), który otrzymał krajową fakturę z doliczonym podatkiem VAT.

 

 

UWAGA: Mechanizm podzielonej płatności dotyczy wyłącznie krajowych transakcji sprzedaży. Oznacza to, że za zakup od kontrahenta zagranicznego nabywca nie zapłaci.

 

 

Stosowanie mechanizmu split payment może mieć charakter dobrowolny, ale i w niektórych przypadkach obowiązkowy.

 

Obowiązek a dobrowolność stosowania mechanizmu split payment

Obowiązkowo mechanizm podzielonej płatności należy stosować, gdy łącznie będą spełnione wszystkie poniższe warunki:

1. nabywca – przedsiębiorca otrzyma fakturę od polskiego sprzedawcy z doliczonym podatkiem VAT,
2. wartość brutto całej faktury przekracza 15.000 zł,
3. przynajmniej jeden z towarów lub usług wymienionych na fakturze jest zawarty w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

 

 

UWAGA: Jeżeli wartość polskiej faktury przekracza 15.000 zł a tylko jedna albo część pozycji na fakturze to towary, usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT – to tylko za te towary z załącznika nr 15 należy zapłacić z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Pozostałą wartość faktury można zapłacić: tak jak za tradycyjną fakturę, dobrowolnie za pomocą mechanizmu split payment.

 

 

Wykaz towarów lub usług objętych obowiązkiem zapłaty mechanizmem podzielonej płatności znajduje się TUTAJ.

Poza ww. przypadkiem obowiązku stosowania mechanizmu split payment przedsiębiorca – nabywca może zapłacić dobrowolnie za każdą krajową fakturę z doliczonym podatkiem VAT o wartości poniżej 15.000 zł brutto z wykorzystaniem mechanizmu split payment.

 

Przykład 1

Czynny podatnik VAT otrzymał fakturę na kwotę 16.000 zł brutto. Na fakturze jest tylko jedna pozycja – towar wymieniony w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Jak powinien postąpić podatnik opłacając tę fakturę?

Podatnik opłacając tę fakturę:

1. ma obowiązek zapłacić za jedną pozycję na fakturze (kwota brutto pozycji) z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności a pozostałe pozycje może zapłacić zwykłym przelewem,
2. ma obowiązek zapłacić za jedną pozycję na fakturze (kwota brutto pozycji) z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności a pozostałe pozycje może zapłacić dobrowolnie z zastosowaniem mechanizmu split payment.

 

Przykład 2

Podatnik zwolniony z VAT otrzymał fakturę na kwotę 14.599 zł brutto. Wszystkie pozycje na fakturze są wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

W jaki sposób powinien daną fakturę opłacić podatnik?

Podatnik opłacając tę fakturę nie ma obowiązku jej opłacić z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Pomimo, iż cała faktura zawiera towary wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT to kwota faktury opiewa na wartość niższą niż 15.000 zł brutto.

 

Split payment a firmowy rachunek walutowy

Wielu przedsiębiorców – nabywców towarów lub usług otrzymuje faktury wyrażone w walucie obcej.

O ile jeżeli faktura jest otrzymana od zagranicznego kontrahenta, który nie posiada siedziby działalności w Polsce to polski nabywca nie ma obowiązku stosowania mechanizmu split payment.

Jeżeli natomiast nabywca otrzyma fakturę w walucie obcej z doliczonym podatkiem VAT, ale od polskiego sprzedawcy wówczas istnieje obowiązek zapłaty za tę fakturę z zastosowaniem mechanizmu split paymenty gdy:

1. wartość brutto całej faktury przekracza 15.000 zł,
2. przynajmniej jeden z towarów lub usług wymienionych na fakturze jest zawarty w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

W tym miejscu powstaje jeszcze inna wątpliwość. Co z firmowymi rachunkami walutowymi, które przecież zakładają polskie firmy?

Przekazywanie samego podatku VAT z rachunku VAT odbiorcy na rachunek VAT sprzedawcy odbywa się w polskich złotych.

Przekazywanie kwoty netto z faktury (całości lub części) z rachunku firmowego odbiorcy na rachunek firmowy sprzedawcy musi odbyć się także w polskich złotych. Nie można więc zapłacić za fakturę z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności na firmowy rachunek walutowy sprzedawcy.

Niemniej nabywca może zapłacić za krajową fakturę z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności z firmowego rachunku walutowego, ale tylko jeżeli ta zapłata zostanie przewalutowana (przeliczona) zanim opuści bank nabywcy na polskie złote.

 

Co daje zapłata poprzez mechanizm split payment

Warto podkreślić, iż zapłata za pomocą mechanizmu podzielonej płatności pozwala na pewne zabezpieczenie płacącego nabywcę przed niektórymi sankcjami.

Jeżeli przedsiębiorca zapłaci za fakturę z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności to:

1. uniknie sankcji związanych z zobowiązaniem w podatku VAT do wysokości kwoty podatku VAT z faktury, którą opłacił,
2. gdy rachunek, na który płacił za fakturę nie znajduje się na białej liście podatników VAT, to mimo to będzie mógł ująć w koszty wartość netto zapłaconej faktury (w razie płacenia bez użycia split paymentu nie mógłby jej ująć w kosztach firmy),
3. brak podwyższonych odsetek (150%) od zaległości w podatku VAT, jeżeli dodatkowo 95% podatku VAT z faktur kosztowych zostało opłacone poprzez mechanizm split payment,
4. uniknie egzekucji z rachunku VAT z innego tytułu niż samego podatku VAT,
5. uznaje się, iż dochował on należytej staranności przy regulowaniu faktury.

 

Pamiętając o art. 108c ust. 3 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 zwanej dalej ustawą o VAT) należy podkreślić, iż podatnik nie uniknie sankcji, jeżeli wiedział, że faktura zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności:

• została wystawiona przez podmiot nieistniejący,
• stwierdza czynności, które nie zostały dokonane,
• podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością,
• potwierdza czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i art. 83 ustawy z dnia 23.04.1964r. Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610) – chodzi o czynności związane z obejściem prawa oraz oświadczenie składane pod pozorem ukrycia innej czynności prawnej.

 

Niezastosowanie mechanizmu split payment pomimo obowiązku

Zgodnie z art. 108a ust. 7 ustawy o VAT jeżeli urząd skarbowy stwierdzi, że podatnik dokonał płatności bez zastosowania mechanizmu podzielonej płatności pomimo obowiązku wówczas może nałożyć dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku VAT przypadającej na nabyte towary lub usługi wykazane na fakturze, której dotyczy płatność.

Sankcja ta dotyczy zarówno sprzedawcy jak i nabywcy w zależności kto nie dopełnił obowiązku albo gdy obie strony nie dopełniły obowiązku zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Niemniej, gdy sprzedawca zapłaci podatek VAT należny z danej (nieopłaconej przez split payment przez odbiorcę) faktury to kupującego ominie domiar dodatkowego 30% zobowiązania podatkowego. Oprócz tego kupujący nie będzie mógł ująć w koszty firmy wartości zapłaconej faktury lub jej części, której dotyczy obowiązek zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Ponadto pamiętając o art. 57c ustawy z dnia 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2023 r. poz. 654) - podatnik, który wbrew obowiązkowi dokonuje płatności kwoty należności wynikającej z faktury z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.

 

 

UWAGA: Stawka dzienna (dla drugiej połowy roku 2023) nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności a więc: minimalna stawka dzienna – 120 zł (3.600 zł / 30), maksymalna stawka dzienna – 48.000 zł (120 zł x 400)

 

 

Sąd ustalając karę grzywny określa zarówno wysokość stawki dziennej jak i ilość stawek dziennych, która wacha się od 10 stawek dziennych do 720.

Kara grzywny może więc wynosić od 1.200 zł do nawet 34.560.000 zł.

 

 

 

Autor:

Krzysztof Ulicki