Zmiana formy opodatkowania a amortyzacja

Nowy rok to możliwość zmiany formy opodatkowania przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

W większości firm występują składniki majątku wprowadzone do ewidencji środków trwałych. Jedne z nich są zamortyzowane jednorazowo a inne amortyzowane w czasie.

Wielu przedsiębiorców ma wątpliwości czy i jaki wpływ na dokonywana odpisy amortyzacyjne ma zmiana formy opodatkowania dla osiąganych przychodów z działalności gospodarczej.

Obowiązek prowadzenia ewidencji środków trwałych

Jak mówi  art. 22n ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26.07.1991r. (Dz.U. 2021 poz. 1128   zwana dalej ustawą o PDOF) podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów są obowiązani do prowadzenia ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Także  na mocy art. 22n ust. 1  ustawy o PDOF  podatnicy prowadzący, zgodnie z przepisami o rachunkowości, księgi rachunkowe są obowiązani do uwzględnienia w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacji niezbędnych do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych.

Z kolei podatnicy, którzy wybrali ryczałt jako formę opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej również są zobligowani prowadzić ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych pomimo, iż nie mogą uwzględnić w kosztach uzyskania przychodów – wykazywanych w ewidencji odpisów amortyzacyjnych.

Wynika to z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2540 zwanej dalej ustawą o ryczałcie).

Ewidencja środków trwałych powinna zawierać elementy przedstawione w poniższej tabeli.

Do ewidencji środków trwałych należy wprowadzić także składniki majątku, które nie podlegają amortyzacji np.:

• budynki mieszkalne,
• lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość,
• grunty lub prawo użytkowania wieczystego gruntu, związane budynkami mieszkalnymi lub lokalami mieszkalnymi.
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego.

Zmiana formy opodatkowania – co z odpisami amortyzacyjnymi?

Podatnik, który stosuje ryczałt jako formę opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej – obliczając ryczałt do zapłaty nie może obniżyć przychodów o poniesione koszty.

W takim wypadku jeżeli w ewidencji środków trwałych posiada składniki majątku podlegające comiesięcznej amortyzacji, wówczas nie może miesięcznych odpisów amortyzacyjnych ująć w kosztach uzyskania przychodu.

Inaczej wygląda sytuacja, jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na zmianę formy opodatkowania na skalę podatkową albo podatek liniowy.

Jeżeli jednak w czasie opodatkowania ryczałtem przedsiębiorca wprowadził na stan środków trwałych składnik majątku i rozpoczął jego amortyzację, to przy przejściu na skalę podatkową albo podatek liniowy – w miesięcznych kosztach firmy ma prawo ująć pozostały okres amortyzacji danego środka trwałego.

Przykład 1

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i będąca czynnym podatnikiem VAT posiada od stycznia 2021r używany samochód osobowy stanowiący środek trwały w firmie. Stawkę amortyzacyjną jaką przedsiębiorca przyjął to amortyzacji tego samochodu to indywidualna stawka 40%.

W latach od 2019 do 2022r. przedsiębiorca stosował ryczałt jako formę opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej.

Od 2023r. podatnik chce zmienić formę opodatkowania na podatek liniowy. Czy zmiana formy opodatkowania wpłynie na możliwość ujmowania w kosztach odpisów amortyzacyjnych dotyczących samochodu osobowego? Co z odpisami w czasie opodatkowania przychodów z działalności ryczałtem?

W tej sytuacji po zmianie formy opodatkowania na podatek liniowy, podatnik nie może ująć w kosztach firmy odpisy amortyzacyjne za okres przeszły, dotyczący opodatkowania przychodów z działalności ryczałtem.

Od stycznia 2023r. może natomiast ujmować miesięczne odpisy amortyzacyjne w kosztach firmy stanowiące kontynuacje odpisów wykazanych w ewidencji środków trwałych. Zatem odpisy amortyzacyjne pozostałe do końca okresu amortyzacji używanego samochodu osobowego.

Przykład 2

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i będąca czynnym podatnikiem VAT posiada od lipca 2020r. maszynę produkcyjną, którą amortyzuje według rocznej stawki amortyzacyjnej - 14%. Przedsiębiorca stosuje skalę podatkową jako formę opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej.

Od 2023r. podatnik chce zmienić formę opodatkowania z zasad ogólnych na ryczałt. Co się stanie z odpisami amortyzacyjnymi?

W tym wypadku po zmianie formy opodatkowania ze skali podatkowej na ryczałt podatnik nie będzie mógł ująć w kosztach firmy odpisów amortyzacyjnych przypadających od okresu za styczeń 2023r. Chodzi o dalszy okres amortyzacji.

Podatnik może ewentualnie dokonać sprzedaży maszyny w grudniu 2022r. i ująć w kosztach firmy niezamortyzowaną jeszcze, pozostałą jego wartość.

Zmiana formy opodatkowania – a może obniżenie stawki amortyzacyjnej?

Zgodnie z tym co mówi art. 22i ust. 5 ustawy o PDOF podatnicy mogą obniżać podane w wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych.

Należy podkreślić, iż obniżenia stawki amortyzacyjnej podatnik może dokonać począwszy:

1. od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo
2. od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Autor: Krzysztof Ulicki