Mechanizm podzielonej płatności polega na opłaceniu zobowiązania wynikającego z otrzymanej faktury przy pomocy specjalnego komunikatu przelewu. Cel jest jeden. Zapłata za fakturę przy użyciu tego mechanizmu rozdziela zobowiązanie netto faktury i podatek VAT od wartości tej faktury i wpływa do odbiorcy w wartości netto na jego rachunek firmowy oraz w wartości podatku VAT na specjalne konto VAT odbiorcy.
Co jednak, gdy sprzedawca albo nabywca nie dopełni obowiązków związanych z tym mechanizmem?
|
Spis treści:
- Mechanizm podzielonej płatności
- Zapłata za transakcję o wartości wyższej niż 15 000 zł z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności a koszty u nabywcy
- Transakcja o wartości wyższej niż 15 000 zł a pominięcie mechanizmu podzielonej płatności na gruncie VAT
- Zapłata za transakcję o wartości wyższej niż 15 000 zł z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności a KKS
|
Mechanizm podzielonej płatności
Mechanizm podzielonej płatności funkcjonuje wśród przedsiębiorców już wiele lat. Polega on na dokonaniu przez nabywcę zapłaty za fakturę za określone towary lub usługi przy pomocy bankowego komunikatu płatności split-payment, który dzieli zapłatę na 2 części:
- całość lub część wartości netto z faktury,
- VAT od całości lub części wartości faktury,
Mechanizm podzielonej płatności dotyczy sytuacji, w której nabywca kupuje towary, usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, otrzymuje fakturę dokumentującą ten zakup, której wartość ogółem jest wyższa niż suma 15.000 zł.
Mechanizm podzielonej płatności będzie obowiązkowy w powyższej sytuacji dla:
- sprzedawcy będącym czynnym podatnikiem VAT,
- nabywcy, który jest podatnikiem zwolnionym z VAT albo czynnym podatnikiem VAT.
Mechanizm podzielonej płatności polega na:
- u sprzedawcy – wystawieniu faktury sprzedaży z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności” oraz ujęciu tej sprzedaży odpowiednio w ewidencji i deklaracji JPK_V7X (wystarczy, że faktura na kwotę minimum 15 000 zł zawiera jedną pozycję towaru lub usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT),
- u nabywcy – dokonaniu zapłaty za otrzymaną od sprzedawcy fakturę z dopiskiem „mechanizm podzielonej płatności” z użyciem komunikatu płatności – split payment oraz właściwego ujęcia tego nabycia w ewidencji i deklaracji JPK_V7X.
Jeżeli faktura opiewa na kwotę niższą niż 15 000 zł nawet, gdy zawiera towary, lub usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT to nie ma obowiązku zastosowania mechanizmu podzielonej płatności, choć można go zastosować dobrowolnie.
|
UWAGA!
Mechanizm podzielonej płatności dotyczy wyłącznie transakcji pomiędzy przedsiębiorcami. Nie dotyczy sprzedaży na rzecz konsumentów nawet, jeżeli transakcja sprzedaży dotyczy towarów lub usług zawartych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT a wartość transakcji jest wyższa niż limit 15 000 zł. |
Zapłata za transakcję o wartości wyższej niż 15 000 zł z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności a koszty u nabywcy
W nawiązaniu do art. 19 ustawy z dnia 6.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236 zwanej dalej ustawą – Prawo przedsiębiorców) dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z działalnością gospodarczą musi nastąpić przy pomocy rachunku płatniczego przedsiębiorcy (rachunku firmowego przedsiębiorcy), w każdym przypadku, gdy:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty.
|
UWAGA!
Limit płatności w związku z obowiązkiem zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności - 15 000 zł dotyczy kwoty brutto transakcji. Nie ma przy tym znaczenia ilość płatności składających się na tę transakcję. |
Natomiast w myśl art. 22p ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163) podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji między przedsiębiorcami w kwocie większej niż 15 000 zł pomimo zawarcia na fakturze wyrazów "mechanizm podzielonej płatności" została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności.
Przykład 1
Czynny podatnik VAT sprzedał nabywcy kamerę cyfrową o wartości 15.000 zł brutto. Wraz z przekazaniem aparatu wystawił i przekazał fakturę sprzedaży z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”. Nabywca zalogował się do bankowości elektronicznej swojego banku i opłacił fakturę jednak bez zastosowania komunikatu split-payment.
W takiej sytuacji nabywca może ponieść konsekwencje podatkowe i karnoskarbowe (o tym w dalszej części publikacji).
Przykład 2
Czynny podatnik VAT wykonał instalacje stolarki budowlanej w budynku firmowym nabywcy. Za tę usługę wystawił fakturę o wartości 29.000 zł brutto. Na wystawionej i przekazanej nabywcy fakturze sprzedawca zapomniał zawrzeć adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”. Nabywca zalogował się do bankowości elektronicznej swojego banku, ale wcześniej jednak sprawdził w załączniku nr 15 do ustawy o VAT czy roboty instalacyjne stolarki budowlanej są tam zawarte i opłacił otrzymaną fakturę jednak z zastosowaniem komunikatu split-payment.
W takiej sytuacji sprzedawca a nie nabywca może ponieść konsekwencje podatkowe i karnoskarbowe (o tym w dalszej części publikacji).
Po pierwsze, jeżeli nabywca zapłacił za fakturę na kwotę 15 000 zł lub powyżej dokumentującą nabycie towarów lub usług z załącznika nr 15 z pominięciem zastosowania mechanizm podzielonej płatności (bez użycia komunikatu płatności – split payment) to nie będzie mógł ująć w kosztach uzyskania przychodów wartości netto wynikającej z faktury w części lub całości dotyczącej nabycia towarów lub usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT.
Transakcja o wartości wyższej niż 15 000 zł a pominięcie mechanizmu podzielonej płatności na gruncie VAT
W przypadku transakcji o wartości 15 000 zł lub większej, dotyczącej towaru lub usługi wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2025 r. poz. 775 zwanej dalej ustawą o VAT) zarówno sprzedawca jak i nabywca ma pewne obowiązki z uwagi na konieczność zastosowania mechanizmu podzielonej płatności, (które wymieniono powyżej). Jeżeli nie zostały one dopełnione wówczas sprzedawca jak i nabywca spotka się niestety z konsekwencjami podatkowymi, ale nie tylko, (o czym mowa w dalszej części publikacji).
Konsekwencje u sprzedawcy:
W nawiązaniu do art. 106e ust. 12 ustawy o VAT, jeżeli sprzedawca – czynny podatnik VAT wystawi fakturę sprzedaży bez adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”, mimo, że transakcja sprzedaży opiewała na wartość wyższą niż 15 000 zł a towary lub usługi były zawarte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT to naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy, wykazanej na tej fakturze. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.
| Konsekwencje u sprzedawcy na gruncie podatku VAT z tytułu braku na fakturze adnotacji „mechanizm podzielonej płatności” pomimo wystąpienia takiego obowiązku |
| Brak adnotacji na fakturze sprzedaży |
Konsekwencje na gruncie VAT |
| Sprzedawca – czynny podatnik VAT wystawił fakturę sprzedaży bez adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”, mimo, że transakcja sprzedaży opiewała na wartość wyższą niż 15 000 zł a towary lub usługi były zawarte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT |
Naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku VAT przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, wykazanej na tej fakturze.
W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się. |
Należy podkreślić, iż można tego uniknąć. Jeżeli suma odpowiadająca kwocie podatku VAT z danej faktury (za transakcję o wartości powyżej 15 000 zł dotyczącą dostawy towarów lub usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT) zostanie opłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności wówczas sprzedawca uniknie ww. konsekwencji.
Konsekwencje u nabywcy:
W nawiązaniu do art. 108a ust. 7 ustawy o VAT, jeżeli nabywca pomimo obowiązku zastosowania mechanizmu podzielonej płatności zapłaci za daną transakcję bez użycia mechanizmu to naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustali dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku VAT przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność.
W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.
Tak jak to miało miejsce u sprzedawcy tak i u nabywcy nie powstaną ww. negatywne konsekwencje na gruncie podatku VAT, jeżeli sprzedawca wykazał w ewidencji i deklaracji JPK_V7X ww. transakcję i opłacił podatek VAT z niej wynikający.
| Konsekwencje u nabywcy na gruncie podatku VAT z tytułu niedokonania zapłaty (pomimo obowiązku) przy użyciu mechanizmu podzielonej płatności |
| Zapłata za fakturę z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności |
Konsekwencje na gruncie VAT |
| Nabywca nie zapłacił za daną fakturę przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności, mimo, że transakcja sprzedaży opiewała na wartość wyższą niż 15 000 zł a towary lub usługi były zawarte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT |
Naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustali dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku VAT przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność. |
Zapłata za transakcję o wartości wyższej niż 15 000 zł z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności a KKS
Poza konsekwencjami podatkowymi na gruncie PIT i VAT nabywca z uwagi na niedopełnienie obowiązku w mechanizmie podzielonej płatności może również ponieść konsekwencje karno-skarbowe.
Zgodnie z art 57c § 1 ustawy z dnia 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2025 r. poz. 633) podatnik, który wbrew obowiązkowi dokonuje płatności kwoty należności wynikającej z faktury z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
W 2025r. najniższa stawka dzienna wynosi 155,53 zł, a najwyższa 62 212 zł.
Na koniec warto dodać, iż nabywca może uzgodnić ze sprzedawcą, iż ten zwróci mu otrzymaną należność za dokonaną dostawę towarów lub usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Dzięki temu nabywca raz jeszcze zapłaci za daną transakcję, ale już z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności i dzięki temu uniknie negatywnych konsekwencji zarówno na gruncie podatkowym jak i na gruncie przepisów Kodeksu Karno-Skarbowego.
Autor:
Krzysztof Ulicki
Źródła:
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111).
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zmianami obowiązującymi od 1 lutego 2026r.).
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163).
Ustawa z dnia 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2025 r. poz. 633).
Ustawa z dnia 6.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236).
