Metoda kasowa w VAT - na czym polega?

Czynny podatnicy VAT poszukują rozwiązań dla odmiennego sposobu opodatkowania w VAT uzyskiwanych przychodów z działalności gospodarczej.

Jednym z takich rozwiązań jest metoda kasowa rozliczenia podatku VAT ze sprzedaży towarów lub usług.

Na czym ona polega? Czy jest korzystniejsza od standardowej metody rozliczania podatku należnego VAT od sprzedaży?

 

Metoda kasowa w VAT

Metoda kasowa w VAT jest szczególną procedurą rozliczania podatku VAT należnego od dokonywanej sprzedaży i naliczonego od dokonywanego zakupu. Sprzedawca wykazuje podatek VAT od sprzedaży w momencie otrzymania płatności od czynnego podatnika VAT.

Nabywca z kolei otrzymując fakturę z wyrażeniem „metoda kasowa” może odliczyć podatek VAT dopiero po zapłaceniu części lub całości zobowiązania z tytułu danej faktury.

 

UWAGA: Metoda kasowa jest przeznaczona wyłącznie dla czynnych podatników VAT posiadających status małego podatnika VAT. Mały podatnik dla celów VAT to nie to samo co mały podatnik dla celów PIT albo CIT.

 

Co oznacza status małego podatnika?

Jak mówi art. 2 pkt 25 z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 zwanej dalej ustawą o VAT) podatnik o statusie małego podatnika to czynny podatnik VAT:

1. u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku VAT) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro,
2. prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, zarządzającego alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45 000 euro.

 

Zaznaczyć trzeba, że trwają prace legislacyjne nad zmianami dotyczący zwiększenia limitu przychodów uprawniających do korzystania ze statusu małego podatnika.

 

Limity małego podatnika VAT przeliczone na PLN
Pkt.	Dla Roku 2022	Dla Roku 2023 przed SLIM VAT 3	Dla Roku 2023 SLIM VAT 3
1.	5 513 000 zł	5 513 000 zł	9 654 000 zł
2.	207 000 zł	217 000 zł	217 000 zł

 

Czynny podatnik VAT będzie posiadał w 2023 roku status podatnika VAT jeżeli z działalności, którą prowadzi:

1. wartość sprzedaży wraz z kwotą podatku VAT w roku 2022 nie przekroczyła sumy 5 513 000 zł.

 

Status małego podatnika VAT to rozliczanie podatku VAT:

1. przy zastosowaniu metody kasowej lub
2. przy uwzględnieniu kwartalnych deklaracji JPK_V7K.

 

UWAGA: Status małego podatnika VAT obowiązuje przez cały rok. Jeżeli podatnik utraci w trakcie roku status małego podatnika VAT, wówczas do końca roku może jeszcze korzystać z przysługujących mu profitów. Od nowego roku nie może już z nich korzystać np. z metody kasowej.

 

Wybór metody kasowej w podatku VAT

Czynni podatnicy VAT, którzy chcą wybrać metodę kasową (spełniają powyższe warunki dla statusu małego podatnika VAT) – mogą tego dokonać albo od początku roku albo w trakcie roku.

Wybór metody kasowej odbywa się za pomocą wypełnionego formularza VAT-R w trybie aktualizacji.

Formularz ten podatnik składa do właściwego urzędu skarbowego ze względu na adres zamieszkania (osoba fizyczna) albo ze względu na adres siedziby (osoba prawna).

 

UWAGA: Formularz VAT-R(16) dla roku 2023 informujący o rozpoczęciu stosowania metody kasowej musi być złożony przed pierwszym dniem kwartału, w którym podatnik będzie stosował metodę kasową. Poza podstawowymi danymi takimi jak NIP, urząd skarbowy, adres zamieszkania, podatnik w formularzu VAT-R: w tabeli C1 - w punkcie 39 wybierze metodę kasową, w tabeli C1 - w punkcie 44 wybierze deklaracje kwartalne, w tabeli C2 - wybierze opcję - VAT-7K, w przypadkach, o których mowa w art. 99 ust. 2 lub 3 ustawy o VAT. Należy pamiętać, aby w tabeli C1 wybrać dotychczasową okoliczność określającą obowiązek podatkowy tzn. taką samą jak w poprzednim składanym formularzu VAT-R.

 

Przykład 1

Czynny podatnik VAT prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, z której przychody opodatkowuje ryczałtem.

Podatnik chciałby rozpocząć stosowanie metody kasowej od dnia 01.07.2023r.

W takim przypadku podatnik musi złożyć VAT-R najdalej w dniu 30.06.2023r.

 

UWAGA: Jak mówi art. 99 ust. 2 ustawy o VAT mały podatnik VAT, który wybrał metodę kasową jest zobligowany do składania wyłącznie kwartalnych deklaracji VAT.

 

Niezwykle ważną rzeczą jest to, iż kwartalnych deklaracji VAT nie mogą składać podatnicy, którzy:

1. są czynnymi podatnikami VAT krócej niż przez okres 12 miesięcy począwszy od miesiąca, w którym dokonana została rejestracja lub,
2. w danym kwartale dokonali importu towarów według procedury uproszczonej (zawartej w art. 33a ust. 1 ustawy o VAT),
3. w danym kwartale lub w poprzedzających go 4 kwartałach dokonali dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT (towary wrażliwe), chyba że łączna wartość tych dostaw bez kwoty podatku nie przekroczyła, w żadnym miesiącu z tych okresów, kwoty 50 000 zł, lub
4. w danym kwartale i wbrew obowiązkowi, nie zapewniali możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, (w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego).

 

Czynny podatnik VAT wybrał metodę kasową, co dalej?

Czynny podatnik VAT wybierając metodę kasową ma obowiązek:

1. wystawiać faktury sprzedaży z obowiązkowym dopiskiem „metoda kasowa”,
2. składać wyłącznie kwartalne deklaracje JPK_V7K,
3. ewidencjonować faktury sprzedaży w ewidencji VAT JPK_V7K z obowiązkowym oznaczeniem typu dokumentu „MK”,
4. opodatkować podatkiem VAT należnym dokonaną sprzedaż towarów lub usług zgodnie ze specjalną zasadą przewidzianą dla metody kasowej – jaką?

 

Obowiązek opodatkowania podatkiem VAT dokonanej sprzedaży w metodzie kasowej

 

Ogólna zasada mówi, iż rozliczenie podatku VAT należnego (obowiązek podatkowy w VAT) od dokonanej sprzedaży towaru lub usługi (poza wyjątkami) podatnik ma obowiązek dokonać z dniem wykonania usługi, sprzedaży towarów albo z dniem otrzymania zaliczki jeżeli podatnik ją otrzymał jeszcze przed sprzedażą.

Podatnik, który stosuję metodę kasową ma obowiązek opodatkować podatkiem VAT należnym wykonane usługi albo dokonaną sprzedaż towarów w odmienny sposób zaprezentowany w poniższej tabeli.

 

Obowiązek opodatkowania VAT dokonanej sprzedaży w metodzie kasowej
Sprzedaż dokonana na rzecz czynnego podatnika VAT	Sprzedaż dokonana na rzecz innego niż czynny podatnik VAT (podatnik zwolniony z VAT, osoba fizyczna)
z dniem otrzymania całości lub części zapłaty	z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180-tego dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi

 

Widać wyraźnie, iż obowiązek opodatkowania sprzedaży w VAT w metodzie kasowej powstaje w dniu otrzymania zapłaty (części lub całości). Jedynie gdy faktura jest wystawiona na rzecz podatnika zwolnionego z VAT albo osobę fizyczną a podatnik nie otrzymał zapłaty (części lub całości) w ciągu 180 dni od dnia wykonania usługi lub dostawy towarów – to najdalej tego 180 dnia ma on obowiązek opodatkować w VAT daną sprzedaż.

 

Przykład 2

Czynny podatnik VAT prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą z której przychody opodatkowuje ryczałtem.

Podatnik chciałby rozpocząć stosowanie metody kasowej od dnia 01.07.2023r.

W takim przypadku podatnik musi złożyć VAT-R najdalej w dniu 30.06.2023r.

 

Odliczenie podatku VAT naliczonego z faktury z wyrażeniem – „metoda kasowa”

Jak mówi art. 86 ust. 10 ustawy o VAT prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego z otrzymanej faktury u czynnego podatnika VAT, który jest nabywcą powstaje nie wcześniej niż za miesiąc powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy.

Obowiązek podatkowy w VAT u sprzedawcy powstaje:

1. z dniem wykonania usługi lud sprzedaży towarów,
2. jeśli wcześniej otrzymano zaliczkę (lub zapłatę należności) to w dniu otrzymania zaliczki,
3. w dniu wystawienia faktury dla sprzedaży niektórych towarów lub usług,
4. pozostałe przypadki.

Prawo do odliczenia podatku VAT podatnik-nabywca może jednak zrealizować nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny.

 

UWAGA: Prawo do odliczenia podatku VAT w czasie stosowania przez małego podatnika metody kasowej powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonał zapłaty za te towary i usługi.

 

Autor: Krzysztof Ulicki